Wetenschap
Nieuwsgrazer verzamelt al het nieuws over Wetenschap. Wetenschap is een van de 16704 onderwerpen op Nieuwsgrazer.
Wetenschap nieuws
‘Suikerindustrie laat wetenschappers een rooskleurig beeld schetsen’
19-08-2020 - 0 reacties De Nederlandse suikerindustrie gebruikt de wetenschap om suikerconsumptie in een positiever daglicht te stellen en de risico’s op bijvoorbeeld overgewicht te bagatelliseren. Die beschuldiging uit Foodwatch. In een onderzoeksrapport vergelijkt de organisatie de strategie van de suikerindustrie met die van de tabaksindustrie, die decennialang twijfel zaaide over de schadelijkheid van roken.
RIVM-experts: 'We weten nog te weinig om exitstrategie te kunnen bepalen'
02-05-2020 - 0 reacties
Nu duidelijk is dat we met de aanpak van het coronavirus in Nederland langzaam in rustiger vaarwater zijn gekomen, wordt bij het RIVM voorzichtig vooruitgekeken. Er wordt nagedacht over manieren om het virus zo goed mogelijk te monitoren. En er is veel overleg met collega-wetenschappers uit omliggende landen.
Een concreet plan om uit de 'intelligente lockdown' te komen is er nog niet. "Dat is echt wat complexer dan een strategie eruit lichten en zeggen dat dat de juiste is", zeggen hoofd infectieziektebestrijding Jaap van Dissel en Jacco Wallinga, verantwoordelijk voor de rekenmodellen.
De NOS sprak met hen over de mogelijkheid om ieder besmet persoon op te sporen en te isoleren. En over de Duitse collega's, die pessimistischer lijken dan de twee RIVM'ers.
Vorige week lieten jullie een vrij optimistisch geluid horen. Jullie Duitse collega, de viroloog Christian Drosten, zei juist rekening te houden met een tweede, hevigere besmettingsgolf in het najaar. Houden jullie daar ook rekening mee?
Wallinga: "Nee. Ik weet niet waar hij dat op baseert. Dat is zijn mening. Dat is niet iets waar wij ons zo direct mee bezighouden hier. (...) Er zou van alles kunnen gebeuren. Het is niet dat we er geen rekening mee houden, maar we hebben niet expliciet aanleiding dat dit staat te gebeuren. We weten zo veel dingen niet. We weten ook niet wat de seizoenseffecten kunnen zijn. We weten niet hoe mensen deze zomer op vakantie gaan. Dus van alle dingen om uit te zoeken, staat het niet zo heel hoog erg op mijn lijstje."
In Duitsland is de R0, het getal dat aangeeft hoeveel mensen een besmet persoon besmet, rond de kritische grens van 1. Wat is het in Nederland op dit moment?
Wallinga: "We hebben een schatting, een lijntje in de grafiek. En die loopt onder de 1. Dat lijntje kringelt een beetje. Soms wat omhoog en soms wat omlaag."
Van Dissel: "Als je naar alles kijkt, dan verwachten we dat die onder de 1 is."
Uit Duits onderzoek bleek dat kinderen het virus net zo met zich kunnen meedragen als volwassenen. Jullie benadrukken juist dat de rol van kinderen bij de verspreiding van het virus klein lijkt. Werpt dit een ander licht op de zaak, bijvoorbeeld als het gaat om het gedeeltelijk openen van scholen?
Van Dissel: "Daar zie ik geen punt. Natuurlijk, kinderen kunnen ziek worden. Ze hebben over het algemeen milde klachten daarbij. En dat ze besmettelijk kunnen zijn, is wat wij ook terugzien. Dus ik zie niet precies de tegenstrijdigheden."
"Omgekeerd heb je bijvoorbeeld ook de gegevens uit IJsland, die de scholen niet hebben gesloten en verder een heleboel gelijke maatregelen als Nederland hebben uitgevoerd, waar je ook het beeld krijgt dat kinderen weinig bijdragen. Zo probeer je uit alles wat er bekend is, de meest integere en juiste duiding te geven. Dat zie ik eerlijk gezegd niet veranderd worden door wat er gerapporteerd is."
Over strategieën om langzaam uit de 'intelligente lockdown' te komen, is de afgelopen week veel geschreven. Een strategie waar onder anderen de Groningse microbioloog Alex Friedrich voor pleit, is om veel meer te gaan testen en contactonderzoek te doen. Veel meer besmette mensen, en de mensen met wie ze contact hebben gehad, kunnen daardoor worden geïsoleerd. Hierdoor zou het mogelijk moeten worden om de coronamaatregelen te versoepelen.
Is dat een strategie waar nu op wordt ingezet?
Van Dissel: "Wat je probeert, is om uiteindelijk tot een strategie te komen waarmee je de minste impact hebt op de samenleving, met inachtneming van een aantal algemene regels zoals die er nu zijn. Contactopsporing en vroege herkenning zijn daar onderdeel van, want die zijn in principe heel effectief. Dus ja, daar kijken we naar."
"Tegelijkertijd moet je je realiseren dat met deze aanpak de verspreiding bij de uitbreiding toch is toegenomen, niet alleen in Nederland, maar in alle landen. Dus blijkbaar schiet het dus toch ergens tekort als simpele aanpak om alles weer op te lossen. En op welke onderdelen dat tekortschiet, dat moeten we nu zo goed mogelijk in beeld krijgen. Maar een van de dingen is dat als er te veel besmettingen zijn, en als het virus zich gedraagt onder de medische radar, bijvoorbeeld omdat het maar heel weinig klachten geeft, zo'n aanpak van herkenning en tracering heel ingewikkeld kan zijn."
Met andere woorden: het kan werken, maar het is naïef om te denken dat het alles oplost?
Van Dissel: "Naïef wil ik niet zeggen. Maar dit is een ingewikkeld virus, waar we nog niet alles van weten. Een van de dingen is hoe het zich gedraagt onder mensen die heel weinig griep krijgen, en hoe besmettelijk die nou zijn. En in hoeverre dat nou een parallelle route van besmetting is, naast de besmettingen die leiden tot longontstekingen, daar weten we eigenlijk epidemiologisch nog onvoldoende van."
Wat is dan nu de strategie?
Van Dissel: "Daar zijn we druk mee bezig. Je probeert bijvoorbeeld door te rekenen wat de gevolgen zijn als je bepaalde maatregelen neemt of weer laat. Maar daar zitten onzekerheden in. En je kijkt naar wat landen om eens heen doen. Hoe het daar gaat."
Zou jullie advies zijn om maatregelen wat te versoepelen, zodat het virus een lange tijd voortkabbelt en een deel van de mensen ziek blijft worden, of zou het advies zijn om het virus op te sporen en in te dammen?
Van Dissel: "Je brengt het als of of. Maar dat is het natuurlijk niet. Want voor beide scenario's hebben we gewoon nog onvoldoende inzicht of die ons uiteindelijk ook gaan redden in dit opzicht."
"We zullen beide moeten exploreren, zoals dat heet. We hebben nu een situatie gecreëerd met heel weinig internationaal verkeer, om maar een voorbeeld te noemen. Nederland is een internationaal georiënteerd land, dus je kunt ervan uitgaan dat we dat ook weer moeten opstarten. Dat geeft weer allerlei onzekerheden, we zullen weer moeten kijken wat je daarvan kunt verwachten. Dat is echt wat complexer dan een strategie eruit lichten en zeggen dat dat de juiste is."
Bij de aankondiging van de eerste grote maatregelen zei premier Rutte: we maken 100 procent van de keuzes met 50 procent van de kennis. Is dat nog steeds zo?
Van Dissel: "Misschien zitten we nu op 51 procent. Wat Rutte probeerde te illustreren, is dat je niet alles achter de komma zeker weet. Dit is een virus dat blijkbaar in de dynamiek van de moderne samenleving z'n plek weet te vinden. Er is nog nauwelijks wetenschap over corona. Tegelijkertijd moet je alle onzekerheden proberen te verkleinen door specifiek onderzoek, en door te zien wat er gebeurt na het nemen van maatregelen."
Hoe de Q-koorts al tientallen jaren verstoppertje speelt
14-02-2020 - 0 reacties In 2007 werd Brabant getroffen door de grootste uitbraak van de ziekte ter wereld, maar al in 1956 waren er Nederlandse patiënten. Wat is er in al die jaren gebeurd? Net als nu bij het coronavirus, stelde de Q-koorts tientallen jaren geleden de wetenschap voor een aantal lastige vragen. In een reeks onderzoekverhalen over Q-koorts deze keer: hoe de Q-koortsbacterie al tientallen jaren verstoppertje speelt.
In jaren '50 eerste Q-koorts patiënten in Nederland, werd toen nog gezien als pech
14-02-2020 - 0 reacties Net als nu bij het corona-virus, stelde de Q-koorts tientallen jaren geleden de wetenschap voor een aantal lastige vragen. Pas in 2007 werd Brabant getroffen door de grootste uitbraak van de ziekte ter wereld, maar al in 1956 waren er Nederlandse patiënten. Wat is er in al die jaren gebeurd? Je leest het de komende weken op Omroep Brabant.
Biologen zien salamander zeven jaar stilzitten
05-02-2020 - 0 reacties Opmerkelijke inzichten uit de wetenschap, voor u bij elkaar geblogd door onze wetenschapsredacteuren.
Russische onderzoekers experimenteren met VR op koeien
27-11-2019 - 0 reacties
Het gras is groener in een virtuele wereld. Dat is waar de boeren in de regio Moskou naar streefden toen ze hun melkkoeien uitrusten met virtueel realistische headsets om hun melkproductie te testen.
"Deskundigen merkten op dat de onrust in de kudde afnam en de algehele emotionele stemming in de kudde verbeterde" tijdens het VR-experiment, aldus de regionale landbouwadministratie.
De tweede fase van het experiment zal ingaan op het verhogen van de productie met behulp van VR.
Duurzamere gewasproductie dankzij bacteriën
08-11-2019 - 0 reacties Bacteriën zijn de medicijnmakers in de natuur. Als ze gecombineerd worden, beschermen ze planten tegen schimmelinfecties. Dat ontdekten microbiologen, biotechnologen en bio-informatici uit Nederland, Brazilië, Colombia en de Verenigde Staten onder leiding van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Wageningen University & Research (WUR), meldt EOS Wetenschap. Zo wordt de weg naar een meer duurzame productie van gewassen vrijgemaakt.
Boze minister verdedigt belaagde rekenaars RIVM
07-11-2019 - 1 reacties Het kabinet stoort zich „mateloos” aan de twijfels die zijn gezaaid over de berekeningen van instituten als het RIVM. Critici misbruiken de kwetsbaarheid van de wetenschap, zegt wetenschapsminister Ingrid van Engelshoven.
Wat kan CRISPR voor de landbouw betekenen?
25-10-2019 - 0 reacties Dé wetenschappelijke doorbraak van 2015, zo wordt de CRISPR-Cas-technologie omschreven. Tijdens het Biotech Glashelder van EOS Wetenschap op 20 oktober 2019 boden VIB-onderzoekers Toon Swings en Joren De Ryck een unieke inkijk in de wereld van de techniek. Hoe ver staat de technologie, welke toepassingen kunnen gebruikt worden in de land- en tuinbouw?
Aalt Dijkhuizen en Sybe Schaap treden toe tot Raad van Advies STAF
22-10-2019 - 0 reacties Het bestuur van STAF is blij met de toetreding van Aalt Dijkhuizen en Sybe Schaap tot de recent ingestelde Raad van Advies. Beiden nemen veel kennis en ervaring met zich mee en hebben een breed netwerk in wetenschap, overheid en bedrijfsleven, in binnen- en buitenland. Dijkhuizen en Schaap zullen STAF…
Wetenschap pleit voor suikertaks en actie voor gezondere leefstijl om explosie dementie te stoppen
21-10-2019 - 0 reacties GRONINGEN - Een lange lijst wetenschappers en artsen pleit in een open brief voor een veel hardere aanpak van de explosie van dementie in Nederland. Ze willen een suikertaks.
Ook Vlaanderen kampt met een stikstofprobleem
11-10-2019 - 0 reacties “Vlaanderen stikt in stikstof”, kopt EOS Wetenschap. Het verkeer en de landbouw worden gezien als grote boosdoeners in het verhaal. Hoewel de politieke aandacht voor het probleem in Vlaanderen een pak minder is dan in Nederland, werkt de overheid toch aan maatregelen om de stikstof te weren. Maar of die maatregelen voldoende zullen zijn, blijft de vraag.
Wat doen bietensap of een mondspoeling voor je sportprestatie? Dat weten we (ook) niet
08-10-2019 - 0 reacties Afgelopen woensdag vond op Sportcentrum Papendal het 'Leaders in Performance' congres plaats. Voor het derde jaar op rij verzamelden zich daar de grootmachten uit de sportvoedingswereld om een update te geven van de meest recente wetenschap. Aan het einde van de dag nam het congres een verrassende wending. Ook sportvoedingsonderzoekers kunnen je niet precies vertellen hoeveel een specifiek stofje precies voor je doet.
Kabinet stimuleert samenwerking wetenschap en investeerders met 24 miljoen
26-09-2019 - 0 reacties
Minister Van Engelshoven (ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) en staatssecretaris Keijzer (ministerie van Economische Zaken en Klimaat) trekken € 24 miljoen uit om kennis uit onderzoek be
24 miljoen voor samenwerking wetenschap en investeerders
26-09-2019 - 0 reacties Minister Van Engelshoven (OCW) en staatssecretaris Keijzer (EZK) trekken €24 miljoen uit om kennis uit onderzoek beter naar de samenleving en markt te brengen. Hiermee worden investeerders gestimuleerd om geld te steken in start-ups die gebruik maken van kennis van onderzoeksorganisaties.
VN-rapport: afgelopen 5 jaar warmste ooit gemeten, wereld doet te weinig
23-09-2019 - 0 reacties
De tijdspanne van 2015 tot en met 2019 is de warmste vijfjarige periode ooit gemeten, schrijven wetenschappers aan de vooravond van de VN-klimaattop in New York. Ook stellen ze vast dat de wereld veel te weinig doet om de gevolgen van klimaatverandering, die ons vaker en harder raken dan we voorheen dachten, te beperken.
Het staat in het rapport 'Verenigd in Wetenschap', waarin een overzicht wordt geboden van de beschikbare wetenschap over klimaatverandering. Het is het product van een samenwerking tussen verscheidene belangrijke wetenschappelijke instituten zoals de Wereld Meteorologische Organisatie en het klimaatpanel IPCC.
Urgente noodzaak
De wetenschappers zeggen dat er een "urgente noodzaak voor concrete acties" is om de opwarming van de aarde en de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Op dit moment gebeurt dat niet genoeg, aldus het rapport. De wereldwijde temperatuur is sinds 1850 met 1,1 graden Celsius gestegen, het niveau van de zeeën stijgt en de CO2-uitstoot neemt jaarlijks met 2 procent toe.
"Dit rapport laat de staat van de aarde zien onder de toenemende invloed van door mensen veroorzaakte klimaatverandering", zegt de wetenschapsadviescommissie voor de Verenigde Naties. "Het is een beoordeling van de menselijke reactie tot nu toe en laat de verstrekkende gevolgen zien die de wetenschap verwacht voor het wereldwijde klimaat in de toekomst."
"Klimaatverandering is de bepalende uitdaging van onze tijd", zei António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties vandaag over dit rapport. "Ik dring er bij leiders op aan om deze feiten in acht te nemen en zich te verenigen achter de wetenschap."
Elsevier werkt samen met Wageningen University om citaatmanipulatie te detecteren en voorkomen
05-09-2019 - 0 reacties Elsevier, het informatie- en data-analyse bedrijf voor wetenschap en gezondheidszorg, en Wageningen University & Research kondigden vandaag een samenwerking aan waarbij Elsevier's analytische expertise wordt ingezet om de onethische toevoeging van citaten aan wetenschappelijke onderzoeksartikelen te detecteren. Deze eerste grootschalige analyse van citatiemanipulatie in tijdschriften wordt gepresenteerd op de 17e Internationale Conferentie over Scientometrie & Informetrie (ISSI) in Rome.
Outstanding Alumnus Award 2019 voor onderzoeker sneeuwluipaard
03-09-2019 - 0 reacties Dr. Charudutt Mishra heeft de Outstanding Alumnus Award 2019 ontvangen voor zijn opmerkelijke bijdrage aan de wetenschap door middel van transdisciplinair onderzoek naar het behoud van gemeenschappen, met speciale aandacht voor het Aziatische sneeuwluipaard. De prijs, geïnitieerd door het University Fund Wageningen (UFW), werd op maandag 2 september uitgereikt aan Dr. Mishra bij de opening van het academisch jaar van Wageningen University & Research. Naast een juryrapport en een certificaat ontving de prijswinnaar ook het beeldje 'Freedom'.
Amazone wordt 'de longen van de aarde' genoemd, maar klopt dat wel?
26-08-2019 - 0 reacties
'De longen van de aarde staan in brand', kopt het Wereldnatuurfonds boven de oproep om geld te geven om de bosbranden in de Amazone tegen te gaan. En ook de Franse president Macron twittert: 'Ons huis staat in de brand. Letterlijk. Het Amazonewoud, de longen die 20 procent van de zuurstof van onze planeet produceren, staat in brand.' De NOS gebruikte de uitdrukking ook regelmatig in de berichtgeving.
Dat er veel bosbranden in de Amazone zijn en dat dat ernstig is, daar zijn natuurbeschermers en wetenschappers het over eens. Maar lopen we echt het risico om wereldwijd in ademnood te raken? Wat zijn de gevaren en gevolgen van deze branden?
"Het is een wijdverbreid misverstand dat de Amazonewouden 'de longen van de aarde zijn', zegt Amazone-onderzoeker Bart Kruijt van de Wageningen University: "Door fotosynthese nemen bomen CO2 op en produceren ze zuurstof. Maar ze nemen net zoveel op als ze uitstoten. Ze gaan pas zuurstof produceren als ze groeien. En dat is in de Amazone niet het geval, het wordt juist minder. Bovendien: de planten die in de plaats van die bomen komen, produceren die zuurstof ook. "
Zo groot is de impact dus niet, zegt Kruijt: "Zelfs als we alle bossen in de wereld weg zouden halen, hebben we niet ineens geen zuurstof meer."
Dat onderschrijft collega-wetenschapper Ingrid van der Laan-Luijkx: "De bewering dat het Amazonegebied verantwoordelijk is voor 20 procent van onze zuurstof, klopt niet. Ik denk dat mensen het verwarren met dat er bijna 21 procent zuurstof in de lucht zit. Op de beschikbare hoeveelheid zuurstof in de lucht hebben de huidige branden in de Amazone bijna geen effect." Volgens wetenschappers gaat het naar schatting om een verschil van 0,1 procent.
Toch gebruikt ze ook zelf de term 'longen van de aarde': "Ik gebruik de term om in het algemeen uit te leggen dat een bos net als longen CO2 en zuurstof uitwisselt. Dat spreekt meer tot de verbeelding dan dat je het hebt over CO2 die op de langere termijn toeneemt. Het is een symbool geworden."
Ook Macron maakte gebruik van de term:
"Het zuurstofverhaal voert de boventoon. Dat is niet goed, want het klopt niet. Iedereen praat elkaar na zodat ze het niet over klimaatverandering hoeven te hebben", zegt Kruijt, die zich stoort aan de onjuiste informatie.
"Als iemand zegt dat de zuurstofbewering onzin is, dondert het verhaal in elkaar en loop je het risico dat mensen zeggen: 'Het is zo erg nog niet'. Terwijl het onderwerp wél belangrijk is en de branden zeker voor schade zorgen. Alleen op andere gebieden dan de zuurstof."
Zulk gebruik van onjuiste feiten brengt risico's met zich mee, zegt Wim Turkenburg, klimaat- en energie-expert. "We komen zo in een 'Trump-achtige' samenleving. Trump zegt: ik creëer mijn eigen feiten, wetenschap is niet van belang'. Maar we moeten mensen voorzien van juiste informatie. Je moet geen wetenschappelijke onzin verkopen. Dan kom je namelijk op een hellend vlak en verdwijnt het vertrouwen."
"Overigens zijn de zorgen over onze zuurstof wel terecht als je de Amazone-branden ziet als een voorbode van steeds meer en meer grote bosbranden in de wereld", benadrukt Kruijt.
Hoewel de invloed op de zuurstofvoorziening dus heel erg klein is, zijn de branden zeker niet onschadelijk voor de planeet, zegt ook hij. "De belangrijkste functie van de Amazone is de opname van CO2, dat is van invloed op wereldschaal. De vegetatie op onze planeet, waar de Amazone een belangrijk onderdeel van is, neemt een kwart op van alle CO2 die we uitstoten. Ook is er enorm veel CO2 in de bossen opgeslagen, onder meer in bomen en houtskool. Als dat vrijkomt, heeft dat een grote impact. Het betekent dat de aarde nog verder gaat opwarmen."
''Oerwouden spelen een belangrijke rol in de vochthuishouding en in het klimaat op aarde. Bij het verbranden van oerwouden om het te ontbossen en er landbouwgebied van te maken krijg je bovendien veel bodemerosie en dreigt uiteindelijk verwoestijning van deze gebieden, zoals we in Afrika zien", waarschuwt Turkenburg. "Ook komt er door de verbranding veel CO2 vrij die zeer langdurig in de lucht blijft zitten en bijdraagt aan de toename van het broeikaseffect op aarde."
Biodiversiteit bedreigd
En er zijn meer gevolgen, weet hoogleraar Turkenburg. ''De Amazone is van onschatbare waarde. Voor de biodiversiteit zijn de branden een groot probleem. Er zitten unieke dieren en zeer grote hoeveelheden planten die je alleen daar tegenkomt. Als hun territorium steeds kleiner wordt, sterven soorten uit. Bovendien is het rampzalig voor mensen die er wonen."
Kruijt, die al jarenlang werkt als onderzoeker in het Amazonegebied, vindt het belangrijk dat er aandacht komt voor de gevolgen in de regio zelf. "Het water in de atmosfeer zorgt dat er regen kan ontstaan. Dat heeft een functie voor de regio en het continent. De droogte in Sao Paulo bijvoorbeeld, kan te maken hebben met de verstoring van het regenwoud. Daar merken we in Europa weinig van."
Hij hoopt dat er meer aandacht komt voor de miljoenen mensen die in het gebied wonen: "Er is weinig aandacht voor de ellende van de bevolking zelf. Het water staat dan weer laag, dan zijn er overstromingen. Ze hebben daardoor geen transportmogelijkheden, er is schade aan de oogsten en er heersen ziektes."
Kwetsbaarder voor branden
Kruijt noemt de huidige ontwikkelingen zorgwekkend: "In tegenstelling tot wat computermodellen voorspelden, gaat de achteruitgang sneller. Vooral aan de zuidwestkant van de Amazone waar de meeste ontbossing plaatsvindt."
Hij voorziet een kantelpunt waardoor sneller branden ontstaan: "Er is meer verdroging, er zijn langer droge seizoenen omdat het niet regent, de bossen worden opener en minder soortenrijk, waardoor ze kwetsbaarder worden voor branden. Tot nu toe gebeurde dat niet zomaar, omdat het regenwoud zo vochtig is."
Kunnen we het tij nog keren? Kruijt blijft voorzichtig optimistisch: "Als je bomen plant op achtergelaten landbouwgrond, heb je met 10 tot 20 jaar weer een bos. Wel met andere soorten, maar desondanks belangrijk voor de opname van CO2."
In deze video van NOS op 3, waarin ook de term 'longen van de aarde' valt, wordt uitgelegd wat er achter de ontbossing van het regenwoud zit:
‘Productie van vlees blijft nodig’
22-08-2019 - 0 reacties
Wageningen
U noemt Bob Goudzwaard en Egbert Schuurman leermeesters. Wat hebben zij u geleerd?
‘Van Schuurman heb ik geleerd de balans te zoeken. Hij wijst op het risico van techniek om de techniek, waardoor wetenschappers het gevaar lopen oogkleppen op te doen. Je ziet dan niet meer dat wetenschap een beperkte rol heeft, waardoor de norm van het zorgvuldig omgaan met Gods Schepping achter de horizon verdwijnt.
Ik ga in een van de artikelen in discussie met Louise Fresco, nu voorzitter van de Raad van Bestuur van onze universiteit. In haar boek Hamburgers in het paradijs bepleit zij...
