Eu zuivelsteun

EU-zuivelsteun: achtergronden en feiten
Het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV) verstrekt woensdag 21 september 2005 informatie over de toewijzigng van EU-landbouwsubsidies aan Nederlandse ondernemingen. In onderstaand overzicht geeft de Nederlandse zuivelindustrie (verenigd in de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO)) van een aantal achtergronden en cijfersbetreffende deze EU-steun.

Het overzicht maakt het effect duidelijk zichtbaar van de hervorming van het Europees zuivelbeleid, die in de tweede helft van 2004 in gang is gezet. In twee jaar tijd is bijvoorbeeld de exportsteun per kilo zuivelproduct meer dan gehalveerd.. Deze steun zal mede in het licht van de komende WTO-onderhandelingen verder dalen.

EU-marktsteun in snel tempo omlaag
De markt- en prijssteun die de Nederlandse zuivelindustrie ontvangt in het kader van het Europees zuivelbeleid, daalt structureel. En sterk: van EUR 617 miljoen in 2003 tot naar verwachting EUR 353 miljoen in 2005; een daling van 43 procent. De totale productiewaarde van de Nederlandse zuivel bedraagt circa EUR 5,1 miljard, waarvan EUR 3,6 miljard gerealiseerd door export.

De sterke daling van de steunbedragen is terug te voeren op de hervorming van het Europees zuivelbeleid, die in 2004 is ingezet. Sindsdien bouwt EU directe inkomensondersteuning voor melkveehouders op (directe betalingen verricht door de officiële betaalorganen binnen de EU-lidstaten), ten koste van de maatregelen en instrumenten die de EU sinds haar oprichting in 1958 hanteert voor evenwicht en stabiliteit op de markten voor zuivelproducten.

Markt- en prijsbeleid EU
De basisgedachte achter het Europees markt- en prijsbeleid is de beschikbaarheid van voldoende, kwalitatief hoogwaardig voedsel tegen een prijs, die zowel voor consumenten als voor melkveehouders redelijk is. Een prijs ook die boeren bestaansrecht geeft, die ruimte biedt voor verdere ontwikkeling en die recht doet aan de kwaliteit en landschappelijke waarde van de zuivelproductie binnen de EU.
De EU heeft ervoor gekozen de melkveehouders te steunen door een hogere melkprijs en een adequaat beschermingsniveau van de binnenlandse productie t.o.v. de wereldmarkt. Om dit Europese prijsniveau te kunnen handhaven zijn bij export restituties en bij import heffingen noodzakelijk.

De markt- en prijssteun wordt betaald aan zuivelondernemingen die daadwerkelijk gebruik maken van de regelingen. Uiteindelijk komen de maatregelen de totale Europese zuivelmarkt ten goede en daarmee aan de prijs voor boerderijmelk van alle melkveehouders.

In 2003 besloten de EU-ministers van Landbouw voor de zuivelsector de prijzen te verlagen en tot invoering van een directe inkomenssteun aan de melkveehouders als compensatie voor deze prijsdalingen. Deze hervorming startte in het seizoen 2004/2005. In vier jaar wordt de interventieprijs van boter met 25 procent verlaagd en die van mager melkpoeder in drie jaar met 15 procent.

Instrumenten
Het markt- en prijsbeleid kent in de zuivelsector een aantal instrumenten, waarvan de belangrijkste zijn:

Interventie voor basisproducten (boter en mager melkpoeder) wanneer de marktprijzen onder het zogenaamde interventieniveau komen;
Steun voor aanwending van producten voor bepaalde doeleinden, zoals gebruik van boter voor banketbakkersdoeleinden of ijsbereiding of de aanwending van mager melkpoeder in kalvermelkvoeders. Verder ook de verwerking van melk tot caseïne, ter ontlasting van de markt voor mager melkpoeder;
Restituties bij export van producten vanuit de Europese Unie naar landen buiten de EU, om het prijsverschil te overbruggen tussen de EU en de (lagere) wereldmarkt.
De EU heeft in de DOHA-ronde van de WTO voorgesteld de EU-exportrestituties op termijn geheel af te bouwen. Vanwege het nieuwe beleid en de WTO-onderhandelingen heeft de Europese Commissie de afgelopen jaren al fors bezuinigd op het markt- en prijsbeleid in de zuivelsector (zie tabel).

EU-zuivelsteun: cijfers op een rij

De Nederlandse zuivelindustrie is een dynamische industrie, die de boerderijmelk van de Nederlandse melkveehouders verwerkt tot een reeks kwalitatief hoogwaardige producten, die hun afnemers vinden in Nederland, binnen en buiten de Europese Unie.

De Nederlandse zuivelindustrie verwerkt op jaarbasis ongeveer 11 miljard kilo boerderijmelk. Deze hoeveelheid is al jaren stabiel. De productiewaarde van de Nederlandse zuivel bedraagtvolgens het Productschap Zuivel circa EUR 5,1 miljard.

De Nederlandse zuivelindustrie heeft in de afgelopen jaren de volgende steunbedragen ontvangen, die voortvloeien uit het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie:

Ontvangen bedragen vanwege EU-markt- en prijsbeleid (EUR miljoen; 2003=100)

Ontvangen door:200320042005 (raming)
Totale Nederlandse zuivelindustrie

EUR miljoen617
548
353

Index100
91
42

Waarvan Campina
EUR miljoen140
127
58

Index100
91
42

Waarvan Friesland Foods
EUR miljoen139
127
104

Index100
91
75

Bron: Productschap Zuivel (totaal), Campina en Friesland Foods (ondernemingsspecifiek). Het betreft kalenderjaren

Zoals aangegeven, heeft de Europese Commissie de afgelopen jaren een zeer terughoudend beheer gevoerd als het gaat om de exportrestituties en interne steunregelingen in de zuivelsector. Die kenden het volgende verloop:

Ontwikkeling steunbedragen Europese Unie per kilo product (2003=100)

200320042005*

Exportrestitutie
Kaas100
64
51

Boter100
74
52

Vol melkpoeder100
71
53

Mager melkpoeder100
51
21

Verwerkingssteun
Caseïine100
74
15

Bakkersboterrregeling100
74
49

*=stand per 1 september 2005

Het Productschap Zuivel fungeert in Nederland, in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, als uitvoeringsorgaan van diverse Europese regelingen richting de melkveehouderij en zuivelsector en heeft vanuit die verantwoordelijkheid een administratieve plicht inzake het vastleggen van uitgekeerde steunbedragen