'Bedenk goed wat je wilt'

Vijftig jaar was Eddie van de Hardenberg kalverhouder in Elspeet. Samen met zijn vrouw Ellen heeft hij meegedaan aan een stoppersregeling. Sinds december 2022 hebben ze geen kalveren meer en worden de stallen gesloopt. Zijn tip aan kalverhouders die nu mee willen doen aan de LBV-plus: "Bedenk goed wat je zelf wilt en maak een duidelijke keuze hoe je verder wilt." Hoe zijn jullie op deze mooie plek terechtgekomen?“Mijn opa had een bedrijf aan de andere kant van Elspeet. Hier had hij ook grond. Hij zei tegen mijn pa ‘ga daar maar naar toe, dat is mooi achteraf en heb je van niemand last’. In 1972 ben ik op de boerderij gekomen nadat ik de LTS had afgerond. Op dat moment hadden we vleeskuikens en vierhonderd kalveren. Na nieuwbouw en verbouw hadden we uiteindelijk 995 kalveren, 10.000 vleeskuikens en 80 stieren.”Jullie hebben je in eerste instantie aangemeld voor de Gelderse opkoopregeling. Wat was de reden?“We zitten dicht bij een Natura2000-gebied. Dan wordt het lastig om het bedrijf voort te zetten. Aan de andere kant van het zandpad naast de boerderij begint de natuur al. Dat is nog geen 25 meter. Wat is je bedrijf dan nog waard als een van de kinderen het wil overnemen? De jongste had interesse, maar je moet wel 25 jaar vooruit kunnen. Banken doen niets binnen 2 kilometer van een Natura2000-gebied en je weet dat je binnen enkele jaren moet investeren in emissiereductie.”Uiteindelijk hebben jullie niet meegedaan met de Gelderse regeling maar met een landelijke. Hoe kwam dat?“Bij de Gelderse opkoopregeling hadden 114 bedrijven zich aangemeld. Wij stonden op nummer zes wat betreft depositie op de natuur. De provincie wilde het bedrijf met alle 7 hectare grond kopen. Dat was een strikte voorwaarde. Je mocht je woonhuis en duizend vierkante meter grond houden. En de kans dat we bij ons achter buren kregen, sloot de provincie niet uit. Dit had weinig met stikstofreductie te maken. Het ging alleen om landjepik. Vanuit de provincie kwam de suggestie om met de landelijke stoppersregeling mee te doen. Dan mocht ik de grond houden. Dat paste ons beter. Nu kunnen we wat akkerbouw blijven doen.”Momenteel is de LBV+-regeling opengesteld voor kalverhouders die willen stoppen. Wat zou je hen willen adviseren?“Bedenk goed wat je zelf wilt en maak een duidelijke keuze hoe je verder wilt. Pas als je dit helder voor ogen hebt, kun je bepalen of de regeling bij je past. Wij wilden onze grond behouden waardoor we uiteindelijk niet hebben meegedaan aan de Gelderse regeling. Zorg ook voor een goede adviseur. Dat hebben wij gedaan na ons eerste gesprek met de provincie. Het kost wel wat, maar die adviseur heeft voor ons meer dan voldoende opgeleverd. De opkopende partij kijkt naar zichzelf. Niet alleen qua geld, ook juridisch en fiscaal.”Kunt u een voorbeeld geven?“Als ze de stallen kopen, kopen ze ook de ondergrond. Die grond moest daarna weer terug naar ons. Maar als het agrarisch bouwblok weg is en de provincie het had teruggegeven als grasland, dan kan ik er geen akkerbouw op plegen. Zulke dingen moet je vooraf weten. Ook wilde ik een loods terugbouwen voor mijn akkerbouwtak. Dat was nog best lastig, maar omdat ik dit vanaf het eerste gesprek heb gezegd en volgehouden, is dat toch gelukt. Nogmaals: je moet vanaf het begin heel goed weten wat je wilt. Als ik pas in het derde gesprek met de loods was gekomen, was het nooit gelukt.”Interessant. Heeft u nog meer voorbeelden?“Wat betreft het slopen heb ik vanaf het begin aangegeven dat ik dat zelf wilde regelen met mijn eigen loonwerker. Normaal wordt dat door de provincie gedaan die een partij daarvoor opdracht geeft. Als je dit kunt doen met je vaste partners is het financieel interessanter. Houd ook rekening met het moment waarop je wilt afrekenen met de fiscus. Dat kan ook veel geld schelen. En als je je grond houdt, hoef je daarover ook niet af te rekenen.”Het blijft wel jammer dat zo’n mooi bedrijf gesloopt wordt.“Ja, dat klopt. Er valt ook een sociaal netwerk weg. We werken sinds 1988 samen met Denkavit. Daar is nu een einde aan gekomen. In het contract hadden we overigens wel rekening gehouden met de optie stoppen. Het laatste contract hadden we afgesloten voor vier ronden, maar met de optie dat ik het eenzijdig per ronde op zou kunnen zeggen. Ik mocht tijdens die vier ronden niet naar een andere contractgever, maar kon dus wel van het contract af.”Hoe kijken jullie terug op het hele traject?“We zijn er mee begonnen toen ik 63 was. Nu ben ik 66. Dus zulke trajecten kosten veel tijd. In december 2022 zijn de kalveren weggegaan en moesten de mestputten leeg zijn. Dat is op het duurste moment en dan zou ik in het voorjaar ook geen mest hebben voor mijn land. Ik heb de datum voor de lege mestkelders kunnen veranderen naar 1 april. Het zijn kleine zaken die wel meetellen. Uiteindelijk is de stoppersregeling voor ons een goede oplossing, maar als je veertig bent, is het maken van zulke keuzes lastiger.”