Lelystad - Zwanen doodziek. hoogstwaarschijnlijk door vogelgriep: 'Het was vreselijk om te zien'

Wat begon als een gewone wandeling met de hond, werd voor Ilske Helleman uit Lelystad een schokkende ervaring. Aan de Tjalk zag ze een jonge zwaan die er erg slecht aan toe was. "Hij was al heel verzwakt en draaide alleen maar rondjes. Het was vreselijk om te zien," vertelt Helleman.

Ze wist meteen dat er iets ernstig aan de hand was. De jonge zwaan, slechts enkele maanden oud, vertoonde alle tekenen van ziekte: afwezig, blindheid en een vreemd rondzwemgedrag.

Meer zwanen ziek
In de dagen erna bleek dat niet één, maar meerdere jongen uit hetzelfde nest ziek waren. "Maandagochtend zag ik weer een zwaan, ook heel verzwakt en blind. Toen dacht ik, dit is de tweede uit het nest," zegt Helleman.

Uiteindelijk werden in korte tijd vier jonge zwanen opgehaald. "Het gebeurde zo snel. Je ziet ze ‘s ochtends nog redelijk goed uitzien en een paar uur later zijn ze er slecht aan toe."

Dierenambulance treedt op
Rinaldo Korst van Dierenambulance Dier in Nood uit Harlingen kwam de dieren ophalen. "De zwanen waren al te ver heen. Door de aantasting van de hersenen zijn ze blind en verzwakt. Euthanasie is dan helaas de enige optie," legt Korst uit. De dieren worden nu onderzocht door het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) in Utrecht op vogelgriep.

Korst benadrukt dat het om vermoedelijke vogelgriep gaat. "We hebben nog geen definitieve uitslag, maar de symptomen wijzen duidelijk in die richting. Zwanen en ganzen draaien rondjes en reageren nauwelijks. Dat zien we vaker bij deze ziekte."

Ophokplicht
Vogelgriep is een besmettelijke ziekte die zich snel verspreidt onder watervogels, vooral tijdens het trekvogelseizoen. In Lelystad en andere delen van het land komen de laatste tijd steeds vaker meldingen binnen van zwanen en ganzen met afwijkend gedrag.

Korst: "Het aantal meldingen is hoger dan normaal, vooral bij jonge vogels die nu in hun eerste maanden van het leven zijn." De ziekte kan ook gevolgen hebben voor pluimveehouderijen. "Drie weken geleden moesten in Gasselternijveenschemond 71.000 kippen worden geruimd," vertelt Korst.

"Als vogelgriep bij wilde vogels in de buurt van een boerderij toeslaat, kan dat grote gevolgen hebben." Door die uitbraak geldt er nu een landelijke ophokplicht voor alle pluimvee, om verdere verspreiding van het virus te voorkomen.

Zorgen om andere dieren
Helleman maakt zich niet alleen zorgen om de zwanen zelf. "De zwanen poepen langs de kant, waar veel honden en kinderen lopen. Dat kan ook gevaarlijk zijn voor huisdieren en mensen. Daarom heb ik alles nauwlettend in de gaten gehouden."

Korst adviseert iedereen afstand te houden van zieke of dode vogels en meldingen te doen bij de dierenambulance of het DWHC. "Het virus is besmettelijk, dus dichtbij komen kan gevaarlijk zijn, ook voor mensen. Huisdieren kunnen besmet raken als ze zieke vogels eten."

Voor mensen is de kans op besmetting volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu wel klein. Mensen die langer intensief contact hebben met dieren die besmet zijn met vogelgriep hebben een vergrote kans op besmetting. Bijvoorbeeld pluimveehouders en dierenartsen.

Een persoonlijk verlies
Helleman trekt zich de besmetting van de zwanen persoonlijk aan. "Het zijn de jongen die hier bij mij voor de deur geboren zijn. Het is heel verdrietig om te zien hoe ze zo snel aftakelen. Het raakt me diep."

Ze hoopt dat de rest van de populatie gespaard blijft, maar beseft dat vogelgriep snel toeslaat. "Het is belangrijk dat mensen alert blijven en zieke vogels melden, zodat verdere verspreiding voorkomen kan worden."