PBL prikt verhaal minister Wiersma over stikstofuitstoot landbouw door

PBL prikt verhaal minister Wiersma over stikstofuitstoot landbouw door

De stikstofuitstoot van het verkeer en de industrie daalt het komende decennium veel sneller dan die van de landbouw, voorspelt het PBL. Daarmee ontkracht het planbureau insinuaties van landbouwpartijen dat boeren worden overvraagd.
Yvonne Hofs

De nationale uitstoot van stikstofoxiden (NOx, voornamelijk afkomstig van het verkeer en de industrie) daalt tot 2030 anderhalf keer zo hard als de ammoniakuitstoot (NH3, voor 91 procent afkomstig van de landbouw). Na 2030 gaat de NOx-uitstoot zelfs meer dan vier keer zo hard omlaag als de ammoniakuitstoot. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft dat berekend in zijn nieuwe emissieraming van vervuilende stoffen. De raming is gebaseerd op bestaand kabinetsbeleid, plus aangekondigd beleid waarvan de details bekend zijn.

De sectoren industrie en vervoer dragen de komende jaren dus veel meer bij aan het halen van de wettelijke milieudoelen dan de agrarische sector. Ook terugkijkend loopt de landbouwbijdrage achter: de stikstofuitstoot van de landbouw daalde van 2020 tot 2023 met 7 procent, en die van de sectoren vervoer en industrie gezamenlijk met 9 procent.

De nieuwe PBL-prognose ontkracht het politieke frame van landbouworganisatie LTO en BBB-politici als landbouwminister Femke Wiersma. Zij wekken steeds de suggestie dat de politiek een

onevenredig grote bijdrage van de landbouw vraagt bij het verlagen van de landelijke stikstofuitstoot, terwijl andere bedrijfstakken worden ontzien.
Gevarenzone

LTO-voorzitter Ger Koopmans zei in november bijvoorbeeld: ‘Een rechtvaardige aanpak van het stikstofprobleem vraagt evenredigheid en evenwichtigheid. Daarbij kan niet eenzijdig naar de landbouw gekeken worden.’ De Limburgse BBB-gedeputeerde Léon Faassen, in april vorig jaar: ‘Emissies door verkeer en industrie liggen op het bordje van de rijksoverheid. Op dat gebied is er nog niet veel gebeurd, is mijn indruk.’

BBB-leider Caroline van der Plas stelt dat ‘er veel te vaak alleen naar de landbouw wordt gewezen’, en Wiersma ‘waarschuwde’ twee weken geleden in De Telegraaf dat ‘alle sectoren moeten gaan leveren’ om de stikstofemissies te verlagen, niet alleen de boeren. De andere sectoren leveren dus niet alleen al veel meer dan de landbouw, de landbouw is ook verantwoordelijk voor maar liefst driekwart van de schadelijke stikstofneerslag uit binnenlandse bron.

Ook het PBL benadrukt daarom dat de stikstofoverbelasting in Nederlandse natuurgebieden alleen kan worden weggenomen als ook de ammoniakuitstoot van de landbouw voor 2035 zeer sterk daalt. Het planbureau denkt overigens wel dat de landbouwemissies zullen dalen, maar lang niet genoeg om de Nederlandse natuur uit de gevarenzone te halen.
Illegale dumping

Meer dan de helft van de voorspelde daling van de ammoniakemissies is te danken aan een Europese maatregel, namelijk het schrappen van het Nederlandse mestvoordeel (derogatie). Nederlandse boeren mochten altijd veel meer mest op hun land uitrijden dan boeren in andere EU-landen, maar dat voordeel verdwijnt volgend jaar.

Daardoor daalt de stikstofuitstoot, tenzij boeren overtollige mest stiekem toch uitrijden – en er zijn duidelijke signalen dat die illegale dumping toeneemt sinds de derogatie wordt afgebouwd. Tot het tegendeel bewezen is, gaat het PBL er in zijn raming van uit dat boeren zich netjes aan de wet houden en de mest tegen hoge kosten laten afvoeren.

PBL-directeur Marko Hekkert heeft een presentatie over de nieuwe emissieraming gegeven aan de brede ministeriële commissie die momenteel naar nieuwe wegen uit het stikstofmoeras zoekt. De resultaten werden door de commissie (inclusief Wiersma) positief ontvangen, verklaart Hekkert, omdat de voorspelde emissiereductie nu groter is dan in de vorige raming uit 2023.
Europese regelgeving

Tegelijkertijd lobbyt Wiersma in Brussel voor terugkeer van de derogatie. Als haar missie slaagt, doet zij een groot deel van de zo positief ontvangen emissiedaling teniet en raken de wettelijke natuurdoelen nog verder buiten bereik.

Een onversneden positief element in de PBL-raming is dat de luchtkwaliteit in Nederland sinds de eeuwwisseling sterk is verbeterd, en dat die verbetering tot aan 2035 doorzet. Luchtvervuiling verkortte de levensduur van de gemiddelde Nederlander in 2016 met acht maanden, en dat zal in 2035 nog maar vier maanden zijn. De belangrijkste oorzaak van de forse daling van de uitstoot van vervuilende stoffen als NOx, NH3, zwaveldioxide en fijnstof is Europese regelgeving, waaronder strengere emissienormen voor benzine- en dieselauto’s.