Sinds boeren niet meer collectief beslissen is het mis gegaan

Stikstofcrisis, mestcrisis, watercrisis: het was te voorkomen geweest, als de politiek de boeren hun collectiviteit niet had afgepakt, betoogt historicus en landbouwkundige André Hoogendijk.

Sinds 2010 stagneert de verbetering in de landbouw voor stikstof, fosfaat, broeikasgassen en vrijwel alle andere milieu-indicatoren. Dat is geen natuurverschijnsel: boeren beslissen niet meer collectief over hun sector.

Na 1945 richtte Nederland een systeem in van publiek-private samenwerking met instituties zoals de Sociaal-Economische Raad. Onder toezicht van deze Ser richtte het ministerie van Landbouw product- en bedrijfschappen op, grotendeels bestuurd door boeren. Die maakten afspraken namens de achterban.

Deze wisselwerking werkte uitstekend, juist voor milieudoelen. Boeren in ‘open’ sectoren, met name melkveehouderij en akkerbouw, werken als het ware onder een collectieve milieuvergunning. Je kunt niet opknippen waar de stikstof­depositie van de ene boer begint of de waterkwaliteit van de ander eindigt.

Maar vanaf 2000 zagen boeren zichzelf steeds meer als ondernemers. De overheid trok zich terug en de milieuproblemen leken opgelost. De eerste twee kabinetten-Rutte besloten de product- en bedrijfschappen af te schaffen, het ministerie van Landbouw op te heffen en een einde te maken aan de Dienst Landelijk gebied. Weg collectiviteit.

De stikstofaanpak laat zien hoe dramatisch de gevolgen zijn
De problemen begonnen in 2015. Melkveehouders vierden ‘bevrijdingsdag’ toen het melkquotum werd opgeheven; velen besloten uit te breiden. Niemand lette nog op het collectieve plafond voor de toegestane fosfaatproductie. De fosfaatcrisis volgde, met een verplichte krimp voor alle melkveehouders. Daarop volgden de stikstofcrisis, de mest­crisis en straks de watercrisis.

De stikstofaanpak laat zien hoe dramatisch de gevolgen zijn. Na het rapport van Remkes uit 2020, had ingezet moeten worden op plannen om in 2030 de uitstoot te halveren. Als de productschappen nog hadden bestaan, dan hadden zij binnen enkele maanden een plan geleverd met prijskaartje en juridisch kader. Nu heeft het ministerie zich vastgedraaid in een juridisch moeras.

Intussen hebben boeren zelf nieuwe collectieven opgericht, voor agrarisch natuurbeheer en zogeheten ‘erkende’ producenten- en brancheorganisaties. In verenigingen zoals BoerenNatuur en BO Akkerbouw zit uitvoeringskracht. De agrarische sector heeft behoefte aan het versterken van de bestaande collectieven en een nieuwe publiek-private uitvoeringsorganisatie. De politiek moet de boeren hun collectiviteit ­teruggeven.

André Hoogendijk is historicus, landbouwkundige en directeur BO Akkerbouw

Deel dit artikel

Reacties

+1
Grasbaal
Velen hebben het Landbouwschap vervloekt maar per saldo waren ze nog niet zo slecht voor boer en tuinder....

Ook deze opinie is van André Hoogendijk: ‘We hebben het zelf verkloot de afgelopen tien jaar’: nvlj.nl/we-hebben-het-zelf-verkloot-de-afgelopen-t…
cornelissen
Quote Reactie van @Grasbaal:
Velen hebben het Landbouwschap vervloekt

Hadden wel met hun tijd mee moeten gaan en dat wouden ze niet . Ik mocht ook nog aanzienlijk meer betalen er aan ,als mijn buurman ,die lid was van toen de voorgangers van lto ( cbtb ,abtb en hier in friesland friese maatschappij van landbouw )
Kennelijk is er wat mis gegaan toen met de tuinbouw cao en hebben de toen gevestigde landbouworganisaties het opgeblazen. Ze konden het zelf wel regelen, vakbonden weg en gefuseerd tot lto.
Lto bleek een belangenclub te zijn van de "cowboy'boeren ,zeker op landelijk niveau. Hier in de gemeente ging het overigens best wel redelijk met de lto .
Jannus
@GrasbaalTegenwoordig hebben we Wattsapp en de FDF 🤣🤣🤣
jan 10
Tijdens mq tijdperk was weinig fin ruimte bij de boeren om een nieuwe ruimere en moderne stal neer te zetten(we kennen allemaal wel die boer die MQ verkocht om nieuwe stal te bouwen)
Al het geld ging toendertijd in MQ zitten.
Alles wat schaars is wordt duur,nu is (schaarse) grond onder het bedrijf het belangrijkst,dus daar gaat nu de winst heen.
Wat landbouwschap betreft dat werkte prima,zelfs naar de boer toe waren er korte lijntjes,na afspraak kon je er zo binnen lopen,en werd je daadwerkelijk geholpen.
Of landbouwschap de N crisis had kunnen voorkomen weet ik niet,in ieder geval bestond het landbouwschap nog toen er overal natura 2000 gebieden werden aangewezen..
Weet nog wel dat er toen door de landbouw weinig bezwaar werd gemaakt,(de grootste stommiteit ooit)

Het laatste nieuws voor tijdens de koffie

Altijd op de hoogte blijven van nieuws met betrekking tot melkveehouderij , broeikasgas , productschappen , melkquotum , melkveehouders , natuurbeheer , fosfaatproductie , stikstofcrisis , stikstofaanpak en boerennatuur ? De Nieuwsgrazer nieuwsbrief wordt dagelijks verstuurd om 10:00. Meld je ook aan!