Akkerbouwacties 20 jaar geleden

AGD.EXTRA VRIJDAG 30 JANUARI
Februari 1989.
Honderden ak­kerbouwers stappen op hun trekker om actie te voeren. Ze zien de tarweprijs jaar op jaar dalen.
Overoogstjaar1988/1989 komt de gemiddelde telersprijs op 19 euro (ƒ41,90) per 100 kilo. Vijf jaar daarvoor was dat nog 25 euro. Dit zet de toon voor prijsverlaging van andere gewas­sen.
Wanneer Brussel aankondigt de graan­prijzen opnieuw met minstens 5 procent te verlagen is dat de druppel die de emmer doet overlopen.
Boerenorganisaties organiseren onder druk van de achterban een driedaagse trek­kerestafette. Het initiatief ontaardt in wilde
acties waarbij dagenlang kilometerslange fi­les van trekkers het verkeer ontregelen. De derde dag arriveren in het holst van de nacht honderden boeren met diepladers en trekkers in Den Haag.
Ze blokkeren het ministerie van landbouw en het SER-gebouw, waar het Land­bouwschap vergadert. De boeren keren zon­der resultaat teleurgesteld huiswaarts. Een jaar later, als de tarweprijs opnieuw is ge­daald, zullen ze massaal terugkeren, maar dan voor drie weken. Nu staan de prijzen opnieuw on­der druk. De tarweprijs schommelt rond de 12 à 13 euro, een jaar gele­den was dat zo’n 25 euro. De prijzen van uien en aardappelen zijn fors onder de kostprijs.

Klaas Dijkstra
Klaas Dijkstra was twintig jaar geleden een van de drijvende krachten achter de acties. Hij is niet pessimistisch over de huidige situatie. Integendeel. De tarweprijs is dan wel fors gedaald, maar dat kon ook niet anders, zegt hij. Dit was een te verwachten correctie van de markt. ”De hoge prijs werd veroor­zaakt door speculanten.” Die speelden handig in op de grote vraag en schaarste door tegen­vallende oogsten.
De graanprijs is gekelderd, de speculanten zijn verdwenen, maar de trend van groeiende vraag naar granen bestaat nog steeds, consta­teert Dijkstra. ”Maar het aanbod blijft achter. Wereldwijd nemen de graanvoorraden nog steeds af. Dat zal op korte termijn niet veran­deren.” De tarweprijs zal daarom weer aan­trekken, voorspelt hij. ”Ik acht 16 tot 18 euro voor 100 kilo tarwe reëel.” En een hogere tar­weprijs heeft direct effect op andere prijzen, zoals aardappelen en contractteelten, bijvoor­beeld erwten en graszaad. ”Oké, dit jaar is er een dip, maar dat was te verwachten.”
De uienteelt is een ander verhaal. ”Dat is een speculatief gewas en zal altijd ups en downs houden, ongeacht wat er met de tarwe­prijs gebeurt.” Bij aardappelen reageert de sector veel meer met areaal en daarmee met prijs op de tarwemarkt. Dijkstra is overtuigd van de spilfunctie van graan. Als de tarwe­prijs stijgt of daalt trekt dat andere prijzen met zich mee. ”Tarwe was, is en blijft cruci­aal. Honderd procent zeker. Dat is altijd zo geweest en zal altijd zo blijven.”
Huidige situatie
De huidige situatie is in een aantal opzich­ten te vergelijken met die van twintig jaar ge­leden, maar er is ook een groot verschil. ”Toen gingen alle prijzen omlaag. Er was geen hoop, geen enkel perspectief. Dat is een groot verschil met vandaag de dag. Dit jaar is er een dip, maar voor de toekomst is er meer perspectief dan toen. Nu zijn er, in tegenstel­ling tot 1989, geen grote problemen.”
Veel akkerbouwers hebben al ingespeeld op de veranderde marktomstandigheden, heb­ben het bedrijf vergroot, zich gespecialiseerd of de verwerking van producten naar zich toe getrokken, zoals zijn eigen dochter en schoon­zoon, die tegenwoordig het akkerbouwbedrijf van Klaas en Tjerkje Dijkstra in Swifterbant runnen. Zij hebben met andere familieleden een groot uiensorteerbedrijf opgezet.
De meeste akkerbouwers hebben volgens Dijkstra de knop omgezet en weten dat ze voor betere prijzen niet meer aan hoeven te kloppen bij de politiek. ”Misschien is dat ach­teraf gezien wel de grootste verdienste van de acties van twintig jaar geleden.” Akkerbou­wers die de knop nog niet hebben omgezet zijn de potentiele wijkers. ”Zij investeren niet meer en zitten hun tijd uit.”
Andere boeren proberen de krachten te bundelen en zo de prijzen te verbeteren, zoals de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) met telersverenigingen. De telers spreken af minder aardappelen te telen en geen contrac­ten onder de kostprijs te tekenen. ”Ik wens ze veel succes, maar geloof er geen barst van dat het gaat lukken.
Nooit gewerkt.
Dit heeft nooit gewerkt. Dan moeten ze duizenden telers in binnen- en bui­tenland over de streep trekken, anders heeft het geen effect. Zo’n grote groep krijg je nooit bij elkaar. Jammer, maar het is trekken aan een dood paard. De markt moet het doen, de tarwemarkt. Als die prijs goed is, volgt de aardappelprijs vanzelf.”