Einde derogatie, rest nog dat we worden gechanteerd ermee.

De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Prinses Irenestraat 6
2595 BD DEN HAAG
Datum 5 september 2022
Betreft Stand van zaken derogatie van de Nitraatrichtlijn
Pagina 1 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Bezoekadres
Bezuidenhoutseweg 73
2594 AC Den Haag
Postadres
Postbus 20401
2500 EK Den Haag
Overheidsidentificatienr
00000001858272854000
T 070 379 8911 (algemeen)
F 070 378 6100 (algemeen)
www.rijksoverheid.nl/lnv
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
Geachte Voorzitter,
Meststoffen zijn cruciaal voor de groei van gewassen. Zonder goede toepassing
van meststoffen kan de landbouw in Nederland niet de hoeveelheid en goede
kwaliteit landbouwproducten leveren zoals zij nu doet. De productie en het
gebruik van meststoffen in de landbouw heeft echter ook bijeffecten. In Nederland
gaat het dan met name om het teveel aan meststoffen dat in onze leefomgeving
terecht komt. Vermesting van het milieu kan een bedreiging vormen voor ons
drinkwater en kan bijdragen aan achteruitgang van de natuurlijke biodiversiteit.
Sinds de jaren ’90 is in Europees verband de Nitraatrichtlijn de basis voor het
Nederlandse mestbeleid. De Nitraatrichtlijn kent de mogelijkheid van een
derogatie waardoor onder voorwaarden op grasland meer dierlijke mest kan
worden toegepast. Nederland maakt hiervan sinds 2006 gebruik en het belang
van de derogatie is dan ook groot voor de gehele agrarische sector.
In de afgelopen decennia zijn door alle betrokkenen grote stappen gezet om de
waterkwaliteit te verbeteren. Op diverse momenten is Nederland echter ook over
milieugrenzen heen gegaan waardoor het nodig is geweest aanvullende
maatregelen te nemen, met soms forse en pijnlijke ingrepen.
Om de landbouw en natuur beter met elkaar in balans te brengen heeft het
kabinet er voor gekozen fors te investeren in een duurzame landbouw en in een
robuust natuurareaal. In het Coalitieakkoord is daarom voorzien in een
gebiedsgerichte integrale aanpak die tot doel heeft om natuur, klimaat en water in
Nederland in goede staat te brengen, gericht op de verscheidenheid aan gebieden,
en te werken aan een duidelijk en goed toekomstperspectief voor boeren. Door
middel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (hierna: NPLG) wordt
hieraan uitvoering gegeven. Voor veel boerengezinnen is op dit moment nog geen
duidelijkheid over de betekenis hiervan voor hun bedrijf en hoe zij hun
bedrijfsvoering kunnen voortzetten. Ik begrijp de emoties die dit met zich
meebrengt en met mijn brief over de toekomst van de landbouw hoop ik
binnenkort een deel van deze zorgen weg te kunnen nemen.
In de komende periode zal de Tweede Kamer geïnformeerd worden over het
advies van de heer Remkes, over de schets van de toekomst van de landbouw,
over de kaders van het NPLG (verdere richtinggevende doelstellingen en
Pagina 2 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
structurerende keuzes) en over de uitwerking van het principe ‘bodem en water
sturend’.
Vooruitlopend op de Kamerbrief over de toekomst van de landbouw informeer ik u
hierbij over actuele ontwikkelingen met betrekking tot het mestbeleid, en meer in
het bijzonder over de derogatie van de Nitraatrichtlijn. De Europese Commissie
(EC) heeft de conceptderogatiebeschikking (op grond van Europese regelgeving
vertrouwelijk) gedeeld met de lidstaten ter voorbereiding op de stemming in het
Nitraatcomité van 15 september 2022. Omdat ik dit uw Kamer heb toegezegd,
informeer ik u met deze brief alvast over de hoofdlijnen van de inhoud van de
conceptderogatiebeschikking. Een definitieve beschikking zal pas aan Nederland
worden verleend en openbaar worden na stemming hierover door de lidstaten in
het Nitraatcomité (15 september a.s.) en daaropvolgende besluitvorming in het
College van Commissarissen. Tevens licht ik in deze brief toe hoe ik
derogatiebedrijven de komende periode wil ondersteunen. Dit doe ik door middel
van een tijdelijke transitieregeling die erop is gericht het areaal grasland van deze
bedrijven in de toekomst te behouden ten behoeve van de waterkwaliteit, en die
bijdraagt aan de verduurzamingstransitie voor de landbouw op het gebied van
stikstof, klimaat, waterkwaliteit en natuur.
Het mestbeleid voor de periode 2022-2025 is vastgelegd in het 7e
actieprogramma Nitraatrichtlijn (hierna: 7e AP). Op 25 februari 20221 heb ik uw
Kamer geïnformeerd over de doorvertaling van het Coalitieakkoord in het
addendum op het 7e AP om te voldoen aan de verplichtingen van de
Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water voor zover het de landbouw betreft. Het
7e AP en het addendum vormen daarmee de basis voor verlening van derogatie
van de Nitraatrichtlijn voor de periode 2022-2025.
Ik heb de Tweede Kamer diverse keren laten weten dat de onderhandelingen met
de EC stevig zijn geweest. De EC ziet deze derogatieverlening uitdrukkelijk als
ondersteuning van de in Nederland benodigde transitie van de landbouw (o.a. op
het gebied van waterkwaliteit) en de impact daarvan op het landelijk gebied door
het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Dit heeft geleid tot een significant
andere beschikking dan eerder2.
Voor het jaar 2022 zijn de voorwaarden in de conceptbeschikking gelijk aan de
voorgaande beschikking. Mijn inzet is altijd geweest ondernemers rechtszekerheid
voor een langere periode te kunnen bieden. Mede om deze reden is de looptijd
van de conceptbeschikking langer dan de vorige, namelijk vier jaar, te weten van
2022 tot en met 2025. Daar tegenover staat dat de conceptbeschikking voor 2022
tot en met 2025 de laatste derogatie voor graasdiermest zal zijn die aan
Nederland zal worden verleend. Vanaf 2026 is de stikstofgebruiksnorm uit dierlijke
mest 170 kg per hectare. De conceptbeschikking voorziet daarbij vanaf 2023 in
een stapsgewijze, jaarlijkse afbouw van de omvang van de extra plaatsingsruimte
voor graasdiermest bovenop de norm van 170 kg stikstof per hectare en stelt
aanvullende voorwaarden. De hoogte van de derogatie is de komende jaren als
volgt:
1 Kamerstuk 33037, nr. 437
2 Kamerstuk 33037, nr. 446.
Pagina 3 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
Hoogte derogatienorm
in door nutriënten
verontreinigde gebieden
Hoogte derogatienorm
overige gebieden
2022 230 kg/N/ha3 250 kg/N/ha
2023 220 kg/N/ha 240 kg/N/ha
2024 210 kg/N/ha 230 kg/N/ha
2025 190 kg/N/ha 200 kg/N/ha
2026 Geen derogatie Geen derogatie
Er zullen in de derogatiebeschikking substantiële aanvullende voorwaarden
worden opgenomen om te borgen dat de geïntegreerde gebiedsgerichte aanpak
ook daadwerkelijk tot resultaat leidt en dat hiermee doelbereik voor de
waterkwaliteitsopgave tijdig zal worden gerealiseerd. Vanaf 2023 zal Nederland
bijvoorbeeld verontreinigde gebieden moeten aanwijzen in lijn met een eerdere
Hofuitspraak over Duitsland4, waar de derogatie sneller zal worden afgebouwd en
aanvullende eisen worden gesteld, zoals een verlaging van de
stikstofgebruiksnormen vanaf 2025. Ook zullen de mestproductieplafonds worden
bijgesteld in lijn met de verwachte resultaten van de maatregelen uit het 7e AP en
het Addendum. Tevens wordt de regelgeving ten aanzien van bufferstroken
aangepast in lijn met het nieuwe GLB. Ten aanzien van de handhaving zal de
uitvoering van de versterkte handhavingsstrategie mest worden vervolgd.
Een deel van deze aanvullende voorwaarden zal, meer dan in eerdere
beschikkingen, ook gelden voor de Nederlandse landbouw als geheel. Sommige
van deze voorwaarden gelden dus ook voor boeren die niet deelnemen aan de
derogatie. Wanneer de derogatiebeschikking definitief is vastgesteld en openbaar
is, zal ik de Tweede Kamer informeren over de details van deze aanvullende
voorwaarden en de implementatie ervan vanaf januari 2023.
Kunstmestvervanging uit dierlijke mest
De afgelopen jaren heeft Nederland zich zeer actief ingezet voor het mogelijk
maken van vervanging van kunstmest door hoogwaardige producten uit dierlijke
mest binnen de Nitraatrichtlijn. Nederland heeft in april 2022 een aanvraag voor
een landen-specifieke oplossing voor het gebruik van deze producten boven de
gebruiksnorm dierlijke mest ingediend bij de EC, mede naar aanleiding van de
motie Van der Plas, Bisschop en Boswijk (Kamerstuk 21501-32, nr. 1403). Dit
maakte deel uit van de besprekingen met de EC over de derogatie voor
graasdiermest. De EC beschouwt kunstmestvervanging echter als een separaat
traject, waarin ik mij intensief zal blijven inzetten voor kunstmestvervanging door
dierlijke mest in Europees verband en ook met andere lidstaten.
Transitietegemoetkomingsregeling
Het kabinet beseft dat de gevolgen van de afbouw van de derogatie voor de
derogatiedeelnemers erg groot zijn. Deze bedrijven worden na een lange periode
waarin zij uit konden gaan van de derogatie, nu geconfronteerd met de afbouw
van deze jarenlang aan Nederland verleende gunst. De boodschap komt juist op
het moment dat zij met hun bedrijven aan de vooravond staan van een
ingrijpende, noodzakelijke verduurzamingstransitie op het gebied van stikstof,
3 In 2022 gaat het om het centrale en zuidelijke zandgebied en in het lössgebied overeenkomstig de voorgaande
aan Nederland verleende derogatiebeschikkingen
4 Judgment of the Court of 21 June 2018, European Commission v Federal Republic of Germany, C-543/16,
ECLI:EU:C:2018:481.
Pagina 4 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
klimaat, waterkwaliteit en natuur. Hiervoor biedt het Rijk een integrale aanpak en
kaders, via het NPLG, en ondersteuning. Hoewel de richting van de
ontwikkelingen overeenkomsten kent, knelt de timing. Waar voor de realisatie
van de doelen van het NPLG tot 2030 de tijd is, zorgt het afbouwpad van de
derogatie er voor dat de circa 16.500 derogatiedeelnemers al veel sneller voor
een extra opgave staan. Het kabinet wil deze derogatiedeelnemers met behulp
van een tijdelijke transitietegemoetkoming ondersteunen, zodat het areaal
grasland van deze bedrijven behouden blijft opdat de waterkwaliteit in Nederland
niet achteruitgaat. De transitieregeling biedt deze bedrijven tevens de gelegenheid
om deze periode te benutten om op basis van de veranderende situatie en de
toekomstige kaders de juiste afwegingen kunnen maken voor hun bedrijf. Het
kabinet wil dat deze bedrijven vanuit een krachtige positie, met behoud van
grasland, de transitie van het landelijk gebied kunnen starten en ook door kunnen
maken.
Het verbeteren van de waterkwaliteit is onderdeel van de benodigde
verduurzamingstransitie. Dit is een randvoorwaarde om te voldoen aan de doelen
van de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water. Bovendien is grasland nodig
voor weidevogels, die onderdeel uitmaken van de doelen van de Vogel- en
Habitatrichtlijnen. Het kabinet wil daarom het behoud van grasland stimuleren en
hiermee voorkomen dat grasland door derogatiedeelnemers wordt omgezet in
bouwland voor de teelt van uitspoelingsgevoelige gewassen. Het kabinet wil
stimuleren dat bedrijven de komende jaren een derogatievergunning blijven
aanvragen, omdat hiervoor de verplichting geldt dat van het beschikbare areaal
van deze bedrijven 80% grasland is. Kortom: door voldoende deelname aan de
derogatieregeling, kunnen we het areaal grasland in Nederland de komende jaren
op peil houden. Ook na de afbouw van de derogatie is behoud van grasland
noodzakelijk om te voorkomen dat de waterkwaliteit en de natuur achteruit gaan.
Het kabinet gaat onderzoeken op welke wijze in de periode tussen de afloop van
de derogatie en de invoering van de wettelijke verplichting voor een aandeel
permanent grasland in het kader van grondgebonden melkveehouderij, het
behoud van grasland kan worden geborgd, met als doel het bestendig behoud van
grasland. Daarbij betrek ik ook het NPLG.
Het kabinet heeft als onderdeel van de transitie van het landelijk gebied het
voornemen om een tijdelijke regeling vorm te geven, die voorziet in een
transitietegemoetkoming aan landbouwers die in 2021 een derogatievergunning
hadden. Deze tegemoetkoming ziet op een gedeelte van de extra kosten die deze
derogatiedeelnemers moeten maken vanwege de afbouw van de derogatie, om
zeker te stellen dat zij grasland behouden. De transitieregeling heeft een looptijd
van maximaal 3 jaar en loopt van 1 januari 2023 tot uiterlijk 31 december 2025.
Voor de regeling stelt het kabinet maximaal € 130 miljoen beschikbaar. De
regeling wordt in 2023 gedekt vanuit de begrotingsreserve apurement. De jaren
2024 en 2025 worden taakstellend op de begroting van LNV verwerkt en ingevuld
bij Voorjaarsnota. De budgettaire verwerking zal niet meer kunnen plaatsvinden in
de op Prinsjesdag in te dienen begroting en zal daarom plaatsvinden via een Nota
van Wijziging op de begroting 2023. Het doen van uitgaven en aangaan van
verplichtingen is onder voorbehoud van parlementaire autorisatie. In de komende
periode zal deze regeling in samenspraak met de sector en de Europese
Commissie uitgewerkt worden.
Pagina 5 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
Het kabinet beseft dat de derogatiebeschikking een bredere uitwerking heeft en
niet alleen impact heeft voor de derogatiedeelnemers. Ook andere bedrijven
zullen de gevolgen ondervinden van de te treffen maatregelen (bijvoorbeeld
bedrijven die mest op de markt brengen en bedrijven die mest aanwenden). Deze
regeling is dan ook slechts voor een korte periode en beperkte groep
behulpzaam, gericht op behoud van grasland, en vangt de meest directe impact
van de afbouw van de derogatie op. Er moet in het kader van het NPLG veel meer
gebeuren om de melkveehouders en andere agrarische ondernemers te
ondersteunen. In de brief over de toekomst van de landbouw zal ik verder ingaan
op de toekomst voor de agrarische sectoren en de ondersteuning die de overheid
de gehele agrarische sector in de grote transitie kan bieden. De overheid staat
aan de zijde van de agrarische ondernemers. Van de gehele keten wordt een nietvrijblijvende bijdrage aan de transitie verwacht.
De subsidieregeling wordt uitgevoerd door Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (hierna: RVO). De details zullen de komende tijd worden uitgewerkt,
waarbij uiteraard in gesprek met sectorpartijen zal worden getoetst of de regeling
aansluit bij de bedrijfspraktijk. De regeling zal zo eenvoudig mogelijk worden
opgezet, om de uitvoering voor zowel de derogatiedeelnemers als RVO zo
makkelijk mogelijk te maken. Dat betekent dat er gewerkt zal worden met
forfaitaire bedragen en dat de regeling niet bedrijfsspecifiek zal kunnen zijn. De
steun aan agrarische ondernemers moet passen binnen de strenge
staatssteunkaders en zal worden gebaseerd op de De-Minimis Verordening voor
de landbouwsector en ik zal de daarvoor geldende procedures volgen. Ik zal de
Tweede Kamer op een later moment informeren over de nadere uitwerking van de
regeling.
Vervolg
De procedure om tot een nieuwe beschikking te komen, is nog niet afgerond. De
EC dient hiertoe de conceptderogatiebeschikking aan Nederland in het geplande
Nitraatcomité op 15 september 2022 te agenderen. De lidstaten zullen dan in het
comité een positief dan wel negatief advies over het voorstel van de EC geven om
de conceptderogatiebeschikking aan Nederland te verstrekken. Het spreekt zich
daarbij uit met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen. Bij een positief
advies stelt de EC, na besluitvorming in het College van Commissarissen, de
derogatiebeschikking vast. Hierover zal ik de Tweede Kamer vervolgens
informeren. Bij een negatief advies van het Nitraatcomité zal ik de Tweede Kamer
informeren over het proces dat dan gevolgd zal worden.
Tot slot
Mijn inzet is er steeds op gericht geweest derogatie verleend te krijgen. Ik heb in
mijn brief van 25 februari 2022 reeds aangegeven dat Nederland met het 7e AP en
het addendum een stevige bijdrage levert aan de realisatie van de
waterkwaliteitsdoelen. Deze conceptderogatiebeschikking draagt daar verder aan
bij. Ik ben me er zeer van bewust dat deze uitkomst grote impact zal hebben in
de agrarische sector en voor individuele bedrijven en hun gezinnen, met name na
afloop van deze derogatiebeschikking in 2026. Waarbij dit bovenop eerdere forse
ingrepen komt waarvan de gevolgen nog steeds bij vele boerengezinnen leven.
Zoals ik ook eerder in deze brief heb aangegeven, kunnen de gevolgen van deze
uitkomst niet los worden gezien van de transitie naar een duurzame en krachtige
landbouwsector via het NPLG en het perspectief voor de toekomst van de
Pagina 6 van 6
Directoraat-generaal Agro
Directie Plantaardige Agroketens
en Voedselkwaliteit
Ons kenmerk
DGA-PAV / 22455744
landbouw. Deze uitkomst verhoogt de (tijds)druk op het nemen van maatregelen
die in het kader van de opgaven rond klimaat, water en natuur nodig zijn. Het
kabinet en provincies ondersteunen de betrokkenen bij deze transitie in de
landbouw en het landelijk gebied. In het NPLG zal nader in worden gegaan hoe de
afbouw van de derogatie mogelijk tot andere ruimtelijke keuzes leidt en hoe de
doelen gehaald zullen worden. In oktober 2022 informeer ik u hier nader over. Ik
zal de gevolgen van de afbouw van de derogatie ook betrekken bij mijn schets
van de toekomst van de landbouw.
Ik kan mij voorstellen dat boeren veel vragen hebben naar aanleiding van deze
brief. RVO zal onder andere via de website (www.rvo.nl) ondernemers verder
informeren over de inhoud van de gehele conceptderogatiebeschikking en de wijze
waarop ondernemers gebruik kunnen maken van de derogatie in 2022 en de
komende jaren. Ondernemers met vragen over deze conceptbeschikking kunnen
ook terecht bij RVO vanaf maandag 5 september 2022via het telefoonnummer
088 – 042 42 42.
Henk Staghouwer
Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwalit

Deel dit artikel

Reacties

ted9
Het lijkt dat een hoop boeren zich erbij neer leggen en er vrede mee hebben of zijn er al wegen geblokkeerd. Dit raakt ons net zo hard of nog harder dan het hele stikstof verhaal omdat we voor het verlies van derogatie geen compensatie krijgen. Het afvoeren van mest zal niet eens mogelijk zijn zoveel vrachtwagens zijn er niet eens laat staan personeel. Het is een een groot schandaal
+2
sorry
@ted9 allus mot kaput van dit swabinet...je kan ze met de beste wil niet betrappen op beperken van de schade..
Newholland12
Einde derogatie, rest nog dat we worden gechanteerd ermee.

Klinkt nogal zielig
Henk, derogatie is niet verplicht!!
Je doet zelf de aanvraag
Probeer even zakelijk te denken
Twentsch Land
Als je meedoet wordt je gechanteerd !

Als je niet meedoet word je vanaf 2026 ook wel gechanteerd ..... let maar op !

@Newholland12
Newholland12
volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/…

Om de financiële pijn iets te verzachten, komt het kabinet met een compensatieregeling voor rundveehouders die hun derogatie kwijtraken. Het kabinet compenseert de komende drie jaar gedeeltelijk de extra kosten van mestverwerking. Staghouwer heeft hier 130 miljoen euro voor uitgetrokken. Deze transitieregeling vervalt in 2026 en staat volgens Staghouwers Kamerbrief niet open voor varkenshouders wier mestafzetkosten stijgen.
tinus-1234
2025 al nauwelijks een derogatie meer... ariaal mais ten koste van gras kan dan snel weer toenemen
Twentsch Land
Reken daar maar niet op, wordt nu al gezegd dat daar iets voor gemaakt wordt .

@tinus-1234
labella
@tinus-1234 denk het niet dat mais toe gaat nemen, Staghouwer heeft het al over een verplicht % gras als de derogatie verdwijnt!
Todi
@labella 70 % gras.
Kars
@labella ja en dan. Staghouwer niks biedt bepaal ik hoeveel ik zaai. Praat niet over Rusland als we hier net zo erg bezig zijn
+1
klant
Allemaal politiek spel stikstof gaat niet lukken dan zo maar, henkie heeft hem nooit in brussel laten zien.
+4
Kars
Maar als waterkwaliteit naar steeds maar lagere gebruiksnormen niet verbeteren. Dan is de oplossing nog minder mest erop, want dat heeft de vorige keer ook niet geholpen????
Iets met een ezel en steen
Albert Altena
Hier moet je dus ook weer bewijzen dat minder mest weleens tot meer uitspoeling kan lijden, door uitmergelen van de grond.
Waardoor het een zeef wordt
Todi
@Albert Altena Zie je al bij het water vast houdend vermogen van de grond.
Jean-PierreK
@Albert Altena , dat ligt er in principe al bij het RIVM. rivm.nl/nieuws/…

Het laatste nieuws voor tijdens de koffie

Altijd op de hoogte blijven van nieuws met betrekking tot melkveehouderij , investeren , biodiversiteit , weidevogels , regelgeving , melkveehouders , grondgebonden , meststoffen , tweede kamer en nitraatrichtlijn ? De Nieuwsgrazer nieuwsbrief wordt dagelijks verstuurd om 10:00. Meld je ook aan!