Jonge boeren openen nieuwe stal, de vraag is of die er straks nog staat

Ze hebben zich tot hun nek ik de schulden gestoken voor een nieuwe stal. Over drie weken gaan de 240 koeien van de broers Bas (26) en Luuk (28) Aarts daar in. Een stal die per koe een ammoniakreductie van 50 procent op moet leveren. Maar of die stal er over een paar jaar nog staat, durven ze niet meer met zekerheid te zeggen. Hun bedrijf staat op 2,3 kilometer afstand van Natura2000-gebied De Peel. Een gebied waar veel veehouders zullen moeten verdwijnen.
Ze wisten echt wel dat de mededeling van het kabinet niet mals zou zijn. Dat er natuurlijk ook in hun omgeving moet worden ingezet op het terugdringen van de stikstofuitstoot. Maar de klap was alsnog ongehoord hard. De teleurstelling overheerst. "Dat niemand wil geloven dat dit niet de juiste weg is", zegt Luuk. "We lossen op papier het probleem op ja, maar dat is natuurlijk niet de werkelijkheid." De normen zijn heel strikt. In een kilometer rond het Natura2000-gebied De Peel moet de stikstofuitstoot met 70 procent omlaag. Iets verder van het gebied met zo'n 42 procent. "Als we de volledige veehouderij in dit gebied zouden saneren, dan halen we die reductie nog niet. En daarnaast is er niemand die ons kan garanderen dat het vermorzelen van de sector daadwerkelijk leidt tot verbetering van de natuur."
Twaalf jaar geleden vroeg hun vader al een vergunning aan voor een nieuwe stal. Door steeds gewijzigde regels, duurde het langer dan gehoopt. Moesten er eerst koeien weg vanwege nieuwe regels rond fosfaatrechten (2015), kwamen er ook meer innovaties en dus nieuwe regels. "We hebben eerst nieuwe fosfaatrechten moeten kopen om het aantal koeien weer op peil te krijgen. Pas als de omzet van het bedrijf groot genoeg is, krijg je de financiering van de bank voor die nieuwe stal." Die stal is nu bijna af.
De stal is licht, (door de lichtdoorlatende zonnepanelen) en fris, want het is voor een groot deel open. Bas legt uit dat in deze nieuwe stal per koe zo'n 50 procent minder ammoniak wordt uitgestoten. De vloer loopt een beetje af, waardoor de urine van de koeien meteen in een gootje loopt. Zo komt het nauwelijks in aanraking met de mest, die op de vloer blijft liggen. Pas als mest en urine met elkaar in contact komen ontstaat er ammoniak. "Dan sproeien we er ook nog een ureaseremmer op, een stofje dat de vorming van ammoniak vertraagt", zegt Bas.
Ze doen er dus alles aan om toekomstbestendig te zijn, maar die toekomst is alsnog heel onzeker. In Den Haag realiseert men zich niet dat deze verregaande plannen effect hebben op iedereen in het gebied, zegt Luuk. "Alleen ben je niks. We werken als melkveebedrijf samen met allerlei bedrijven in de buurt. Wij leveren mest aan de akkerbouwer en krijgen daar gewassen voor terug. Van de varkensbedrijven krijgen wij kunstmestvervangers, onze (stier)kalveren gaan naar de kalverhouderij. Lokale kringloop dus. Bedrijven wegstrepen leidt ertoe dat die hele keten in elkaar stort."
De afstand tussen de Haagse politiek en de werkelijkheid maakt de broers verdrietig. "Je hoopt dat ze dichterbij de samenleving staan maar dan krijg je gisteren zo'n brief... Ze hebben geen idee wat de impact lokaal is. Ze praten over andermans bedrijven, over andermans sociale omgeving. Net als het geld, er is niets zo makkelijk als andermans geld uitgeven. Daar voel je zelf niks van. Ingrijpen in andermans omgeving ook, daar heb je zelf geen last van.
Nu wordt het nagelbijten. In elk geval het komende jaar. Want het is aan de provincie om met een plan te komen hoe die stikstofreductie in het gebied moet worden behaald. Uitkopen laten Bas en Luuk in elk geval niet gebeuren. "In de opkoopregeling is in de kleine lettertjes opgenomen dat je óók je grond moet verkopen. Ja dáág. Dan gaat het dus niet alleen om stikstof. Dat gaan we mooi niet doen."
Dat het onzeker wordt, dat weten ze. Dat is in de afgelopen jaren eigenlijk niet heel anders geweest. "We hopen dat we met de best mogelijke techniek die er is, onze nieuwe stal, kunnen blijven. Als we die over twee jaar weer moeten afbreken, dat zou heel, heel treurig zijn. Schandalig eigenlijk. Als dit hele plan niet blijkt te werken is wel de sector naar de klote en die komt niet meer terug."